OPINIE – De Jessias heeft zijn poot stijf gehouden in de netelige discussie over migratie. GroenLinks-voorman Jesse Klaver vond dat uiteindelijk belangrijker dan scoren met een ambitieus milieubeleid.
Dat is jammer, niet alleen voor het milieu, maar ook omdat Klaver de discussie over migratie in een verstikkende ideologische houdgreep neemt.
De formele argumentatie van GroenLinks om niet verder te willen praten over een kabinet met VVD, CDA en D66 was dat oorlogsvluchtelingen altijd het recht moeten hebben om asiel aan te vragen. De andere partijen vonden dat de optie voor meer Turkije-deals voor plaatselijke opvang open moest blijven.
Volgens Klaver is dat een risico, omdat je landen als Tunesië niet kunt vertrouwen om een veilige basis te vormen voor de regionale opvang van vluchtelingen. Daar zit wellicht iets in, maar Klaver en GroenLinks steken tegelijk de kop in het zand en verharden de ideologische tegenstellingen in het Nederlandse migratiedebat.
Onbeperkte charitas van de Jessias
Aan de ene kant heb je het extreme (ik weet niet of je het links zou moeten noemen) standpunt van de Jessias: onbeperkte barmhartigheid.
In een interview met De Volkskrant zegt Klaver expliciet: "Er is wel een ondergrens en die ligt voor ons bij het recht op asiel voor mensen die vluchten voor oorlog en geweld. Wij gaan niet mee in die focus op minder, minder, minder vluchtelingen."
Kortom: wie politiek vluchteling is, moet naar Nederland kunnen komen. Wij staan altijd open om leed dat elders is aangericht te verzachten. Wie het hierbij niet met GroenLinks eens is, wordt zodoende impliciet weggezet als 'inhumaan'.
Waarom is dit standpunt extreem? De simpele reden is dat Klaver en GroenLinks wegduiken voor het feit dat er kosten zijn verbonden aan het onbeperkt toelaten van migranten, voor zover die laaggeschoold zijn, moeite hebben om een vreemde taal te leren en beschikken over weinig relevante werkervaring.
Natuurlijk kun je niet alle politieke vluchtelingen over één kam scheren, maar GroenLinks wil simpelweg niet praten over de mogelijkheid dat onbeperkte charitas een economische prijs heeft voor Nederland.
Antropoloog en wiskundige Jan van de Beek heeft hier uitgebreid onderzoek naar gedaan. Zijn conclusie is dat migranten die lastig aansluiting vinden bij de Nederlandse arbeidsmarkt - vanwege scholing, opleiding en dergelijke - de verzorgingsstaat met extra kosten opzadelen. Het maakt hierbij echt uit hoeveel migranten van dit type je toelaat.
Dat er hierbij in ieder geval deels een verband is met politieke vluchtelingen blijkt onder meer uit cijfers van het CBS. Kijk je bijvoorbeeld naar het verband tussen nationaliteit en bijstandsafhankelijkheid, dan is het beeld tamelijk ontluisterend. In 2014 had bijna 70 procent van de Somaliërs in Nederland een bijstandsuitkering; bij mensen van Syrische afkomst was dat ruim 60 procent, bij Eritreeërs de helft.
Jesse Klaver heeft de neiging om een economische discussie die hem niet bevalt af te doen als 'economisme', om niet te hoeven nadenken over de prijs van idealen. Maar het zijn juist ook de zwakkere groepen in de Nederlandse samenleving waar (Groen)links voor zegt op te komen, die de gevolgen zullen merken als de druk op de verzorgingsstaat toeneemt.
Klaver beseft kennelijk nog altijd niet wat een belangrijke oorzaak is van de politieke implosie van zijn vrienden van de PvdA.
Cultuurstrijd op rechts
De rigide opstelling van GroenLinks biedt ook geen opening om het gangbare 'discours' op de extremere rechterflank open te breken.
PPV-leider Geert Wilders en Thierry Baudet van Forum voor Democratie hebben de neiging om de discussie over migratie in de mal van een cultuurstrijd te gieten, met onwrikbare etnisch-religieuze scheidslijnen: van de moslimtsunami tot de suggestie dat de Nederlandse cultuur kwetsbaar is voor homeopathische verdunning.
Even los van de legitieme, wettelijke verankering van bepaalde waarden - gelijke behandeling ongeacht afkomst, geslacht, enzovoorts - is het beeld dat extremer rechts oproept dat van een monolithische Nederlandse cultuur die nauwelijks verandert. Degenen die daarbuiten vallen, zitten ook vast: zo zijn ze nu eenmaal. Het ideale recept voor het tegen elkaar opzetten van groepen in de samenleving.
Te hopen valt dat er politici in Den Haag zijn die de migratiediscussie in een andere richting kunnen trekken, met een frame dat meer gebaseerd is op sociaal-economische criteria. Bijvoorbeeld door een wat meer 'Canadese' kijk op migratie: open voor migranten met relevante scholing en werkervaring die direct kunnen bijdragen aan de samenleving.
Daarnaast kun je nog steeds een vorm van charitas handhaven voor politieke vluchtelingen, maar niet zonder te erkennen dat sommige migranten een extra beroep doen op de verzorgingsstaat. En dat heeft een economische en maatschappelijke prijs.
LEES OOK: Zo bizar zit ons belastingstelsel in elkaar: meer werken maakt je netto armer
